سفیر شوشتربه نقل ازپایگاه اطلاع رسانی سلامت:
مهدیه آقازمانی/گفت‌وگو با دکتر زهرا عبداللهی مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت
کمبود پروتئین در ۷۰ درصد خانوارهای ایرانی
بیشتر غذاهای ما ایرانی‌ها از قورمه‌سبزی گرفته تا آبگوشت و زرشک‌پلو با مرغ، از گوشت و حبوبات تشکیل می‌شوند و معمولا نسبت به غذاهای کشورهای اروپایی، سنگین‌تر و پرحجم‌ترند…
ایرانی‌ها از قدیم به سفره غذای‌شان اهمیت زیادی می‌داده‌اند و همیشه سفره‌هایشان پر و پیمان بود. این روزها متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند دوباره به همان الگوی غذایی مادربزرگ‌هایمان برگردیم اما دکتر علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشتی وزارت بهداشت، اخیرا اعلام کرده است ۷۰ درصد خانوارهای ایرانی کمبود دریافت پروتئین دارند و مصرف گوشت در دهک‌های پایین جامعه بسیار کم است. در «دیدبان تغذیه» این هفته درباره همین موضوع با دکتر زهرا عبداللهی، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت‌وگو کردیم.
سلامت: بیشتر غذاهای ایرانی از انواع گوشت‌ها درست می‌شوند پس چرا کمبود پروتئین اینقدر شایع شده است؟
مطالعه‌های ما نشان میدهد متوسط دریافت پروتئین در کشور در حد مطلوب و کافی است، یعنی از نظر کمیت، مشکلی برای دریافت پروتئین نداریم اما از نظر کیفیت مشکل وجود دارد. براساس نتایج مطالعه‌های الگوی مصرف موادغذایی در کشور، بیش از ۷۵ درصد پروتئین دریافتی مردم ما از منابع گیاهی به‌خصوص نان است و دریافت پروتئین از منابع حیوانی کافی نیست.
سلامت: چرا کمبود پروتئین، آن هم از نوع حیوانی آن اهمیت دارد؟
چون شیر، انواع گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات منبع ریزمغذی‌های ضروری بدن به‌خصوص آهن و روی هستند. بهترین منبع آهن و روی هم انواع گوشت‌هاست. پروتئین حیوانی ارزش تغذیه‌ای بالاتری نسبت به پروتئین گیاهی دارد و حاوی ریزمغذی‌های بیشتری است. در حالی که ما بخش قابل‌توجهی از آهن موردنیازمان را از نان دریافت می‌کنیم. مطالعه‌ها نشان میدهد در کشور با مشکل کمبود آهن و روی مواجه هستیم.
آخرین بررسی مصرف موادغذایی نشان میدهد، ۷۰ درصد خانوارهای ایرانی آهن کافی دریافت نمی‌کنند و مطالعه‌های بیوشیمی وضعیت کمبود ریزمغذی‌ها نشان میدهد یک‌سوم کودکان، نوجوانان و زنان باردار دچار کمبود روی و ذخایر آهن هستند.
سلامت: آیا کمبود دریافت پروتئین در ایرانی‌ها به دلیل ناآگاهی است یا عادت‌های غذایی غلط در آن نقش دارد؟
نتایج مطالعه‌هایی که برای بررسی مصرف مواد غذایی انجام شد، نشان داد متوسط مصرف انواع گوشت‌ها در خانوارهای ایرانی از میزان مطلوب توصیه‌شده کمتر است و یکی از دلایل اصلی آن هم قیمت بالای گوشت است. در کشور ما، دهک‌های بالای جامعه بیش از حد گوشت مصرف می‌کنند که باعث افزایش ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و نقرس می‌شود و دهک‌های پایین با کمبود ریزمغذی‌ها مواجه هستند. از سوی دیگر، رفتارهای نامناسب تغذیه‌ای نیز در کمبود پروتئین نقش بسزایی دارد، مثلا برخی افراد، از سوسیس و کالباس زیاد استفاده می‌کنند در حالی که می‌توانند به جای آن، گوشت تهیه کنند.
سلامت: برای حل این مشکل تغذیه‌ای چه اقدام‌هایی باید انجام شود؟
پیش از هر کار باید فرهنگ‌سازی و آگاه کردن مردم انجام شود تا رفتارهای غلط غذایی‌شان اصلاح شود و منابع پروتئین با کیفیت را بشناسند. از طرف دیگر، باید ابزارهای حمایتی به روش‌های مختلف در سطح تولید، عرضه و مصرف وجود داشته باشد تا پروتئین‌های حیوانی با کیفیت و قیمت مناسب در اختیار مردم به‌خصوص دهک‌های پایین جامعه قرار بگیرد. در سال‌های گذشته، به قند، شکر و روغن یارانه تعلق می‌گرفت، در حالی که باید به منابع غذایی تامین‌کننده ریزمغذی‌ها (مانند گوشت، شیر و لبنیات) یارانه تعلق بگیرد و برای اینکه دسترسی اقتصادی به منابع پروتئین حیوانی فراهم شود، ابزارهای حمایتی لازم است.
سلامت: اخیرا دولت اعلام کرده سبدهای کالایی را در اختیار مردم به‌خصوص اقشار آسیب‌پذیر قرار میدهد، آیا راهکاری برای رفع مشکلات تغذیه‌ای مردم نیز در نظر گرفته شده است؟
امیدواریم دولت از وزارت بهداشت در این زمینه نظرخواهی کند، چون با توجه به شیوع چاقی، اضافه‌وزن و بیماری‌های قلبی-عروقی، باید این سبدها به گونه‌ای طراحی شود که به جای قند، شکر و روغن، منابع پروتئینی در آن قرار گیرد چون ما از نظر سیری شکمی مشکلی نداریم و متوسط دریافت انرژی از متوسط توصیه‌شده بیشتر است. آنچه اهمیت دارد، سیری سلولی است و درواقع با کمبود دریافت ریزمغذی‌ها مواجه هستیم. شاید بخشی از کمبود ریزمغذی‌ها با غنی‌سازی آرد با آهن برطرف شود اما رفع سایر کمبودها به آگاهی مردم و حمایت دولت نیاز دارد.
گوشت و تخم‌مرغ؛ بهترین منابع پروتئین
سلامت: در حال حاضر متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند گوشت‌قرمز کمتر استفاده شود و می‌گویند بهتر است مرغ و ماهی یا حبوبات جایگزین گوشت قرمز شود. آیا ارزش تغذیه‌ای گوشت‌قرمز و سفید و حبوبات یکسان است؟
بهترین منابع دریافت پروتئین، انواع گوشت اعم از قرمز، سفید و تخم‌مرغ هستند. پروتئین حیوانی، حاوی همه اسیدهای آمینه ضروری بدن است و این اسید آمینه‌ها برای رشد و نمو در بدن استفاده می‌شود، در حالی که پروتئین گیاهی همه اسیدآمینه‌های ضروری را ندارد و اگر می‌خواهیم جذب آن را بالا ببریم، باید حبوبات را با ترکیبی از غلات استفاده کنیم بنابراین حبوبات می‌تواند جایگزین مناسبی برای گوشت باشد، اما نه در مورد گروه‌های آسیب‌پذیر مثل کودکان، زنان باردار و نوجوانان که در دوره رشد قرار دارند. این گروه‌ها حتما باید پروتئین حیوانی مصرف کنند چون کمبود آهن و روی افزایش احتمال تولد نوزاد با وزن کم، کوتاه قدی کودکان، اختلال در رشد و نمو و کاهش قدرت باروری را در پی خواهد داشت.
