شب قدر،جاری شدن درزلال رحمت الهی
باز خوانی مفاهیم و معارف دینی- اخلاقی وپیداکردن راهها برای رسیدن به این معارف و دفع و رفع و حل معضلات اخلاقی نیاز ضروری بشر است. که منحصر به زمان یا مکان خاصی نیست. با توجه به آسیب های فراوان اخلاقی ، اعتقادی،اجتماعی،شیوع و نفوذ مفاهیم اخلاقی سکولار درجامعه،و تزلزل برخی از ارزشها و بنیانهای اخلاقی جامعه که بر اثر نفوذوهجمه فرهنگی منحط غربی،انفعال،عدم اعتمادبه نفس ونگاه خودمحوریِ سطحیِ غیرمقاومِ برخی ازمسؤلین وتأثیرپذیری ازفرهنگ سکولار، کم کاری در تبیین علمی و نظام مند اندیشه فرهنگ اسلامی وغیره در این مقطع از تاریخ،سبب شده است که معضلات اخلاقی -فرهنگی آرام،آرام درجامعه نهادینه شوندو در قالب برخی نابهنجاریها ی اجتماعی و بی توجهی به مبانی دینی مانند رواج پدیده پلیدو مفسده انگیز بد حجابی و بی حجابی ،که بنیاداخلاق وخانواده راتهدید می کند، طلاقهای عاطفی، اعتیاد و گرایش به مواد مخدر،گسست روابط عاطفی و روانی مورد تایید مبانی دینی، مانند صله رحم، احترام به والدین و بزرگترها،عدم رعایت حقوق یکدیگر ومواردی از این قبیل خودرانشان دهد.به همین دلیل ضرورت کاوش های نظری و علمی وبازخوانی مفاهیم اخلاقی در حوزه اندیشه اسلامی و تبیین وانتقال نتیجه آن به سطوح مختلف جامعه دینی ازنیازهای قطعیِ فرهنگی ،اخلاقی-اجنماعی به شمارمی آید.
به گزارش سفیر شوشتر برگرفته از وبلاگ شخصی استاد ظاهری ، با توجه به مطالب پیش گفته وقرار گرفتن در ماه مبارک رمضان ، به همین منظور با بضاعت مزجات ، به باز خوانی گوشه ای از فضیلتهای این ماه عظیم می پردازیم. به آن امید که توفیق بهره مندی از این فیوضات حاصل شود.ومنجربه ظرفیت سازی روحی وروانی جهت مقاومت درتقابل باهجمه های انحرافی گردد. فضیلت ماه مبارک رمضان نسبت به ماه های دیگردارای برجستگیها و ویژ گیهای خاصی است .در بیان فضیلت این ماه پیامبر اکرم (ص) می فرماید: این ماه خداست ، ماه برکت و رحمت و مغفرت است . در نزد خدااز همه ماه ها بر تر است.و آن ماهی است که همه به مهمانی ویژه خداوند خوانده شده اند“انفاسکم فیه تسبیح ،ونومکم فیه عباده،وعملکم فیه مقبول،ودعاؤکم فیه مستجاب“نفسهای شما تسبیح خداونداست، خواب شما عبادت است ، عمل شما مورد قبول و دعای شما در این ماه مستجاب می شود. ماه جبران ضعف های گذشته است ماه بازگشت به سوی خداو پذیرش توبه است“توبوا الی الله من ذنوبکم”از گناهانتان به سوی خدا توبه و بازگشت نمایید.“ویستجیب لهم اذادعوه”وکسانی که اورابخوانند-طلب بخشش کنند-اجابتشان می کند.
همانطورکه اشاره شد، ماه مبارک رمضان نزد خدا از تمام ماه ها برتر است وبرترین ایام و لیالی ماه مبارک رمضان هم“ شب وروزقدر“است.دراینکه “شب قدر”درماه مبارک رمضان است تردیدی نیست.شبی که از هزار ماه برتر است”خَیرٌمِن اَلفِ شهرٍ”(قدر:۳) شبی که قرآن در آن نازل شده“اِنّااَنزَلناهُ فی لیلۀِالقدر”(قدر:۱) شبی که در روایات متعدد نقل شده که منظور از“لیله مبارکه”(دخان:۳)درقرآن همان شب قدراست.شبی که فضیلتهایش به وسعت نعمت ومغفرت والطاف الهی است که”وَاِن تَعُدُّوا نِعمهَ اللهِ لا تُحصُوها“(نحل:۱۸)
اگرکسی بخواهدنعمتهای الهی را بشمارد، نتواند. چون همه آنهارانمی شناسدو احاطه به آنها ندارد،تاشمارش کند.باتوجه به فضیلتهای این شب، اعمال وآثاری هم بیان شده است،امام باقر(ع)می فرماید:“من احیی لیله القدر،غفرت له ذنوبه ولوکانت عددنجوم السّماء، مثاقیل الجبال ومکاییل البحار”کسی که شب قدر را احیاء بگیرد (باشرایط) گناهانش آمرزیده می شود.حتی اگر به عدد ستارگان آسمان و وزن کوه ها وبه اندازه ی دریا هاباشد. البته باید توجه داشت که این اجر وثواب ها براثر توبه واستغفار به دست می آید وشامل کسانی می شود که شرایط قبولی عمل راداشته باشند وباگناه ونافرمانی خدا اجر خویش را ضایع نکنند. شب قدر،درحقیقت جاری شدن درزلال رحمت الهی است. دریافت نعمت های الهی بااعمال انسان رابطه مستقیم دارد.هرچه عمل براثر ایمان راسخ انجام شود ظرفیت دریافت نعمت ولطف الهی در انسان بیشتر می شود.
شب قدر به این جهت“قدر” نامیده شده است که جمیع مقدرات بندگان درتمام سال در آن شب تعیین می شوند،البته این امر_تعیین مقدرات درشب قدر_ منافاتی با آزادی عمل انسان واختیار وی ندارد. زیرا تقدیرالهی براساس شایستگیها، لیاقت های افراد ومیزان ایمان،تقوا،تلاش،صدق نیت وپاکی عمل آنها می باشد.“کُلُّ نَفسٍ بِماکَسَبَت رهِینهٌ“(مدثر:۳۸)یعنی هرکس درگرو دست آورد خویش است.قرآن مجید دروصف شب قدر می فرماید:”فِیها یُفرَقُ کلُّ امرٍ حکیمٍ”(دخان:۴) دراین شب “قدر”همه امور ومسائل سرنوشت ساز تفریق وتقدیر می شود. واین تقدیرات دارای استحکام واتقان هستند ازتعبیر“حکیم”تغییر ناپذیری وحکیمانه بودن تقدیرات الهی فهمیده می شود. درروایات نیز براین نکته تاکید فراوان شده است.،که درشب قدر مقدرات یک سال انسان تعیین می گردد،روزیهای مادی ومعنوی وسرآمد عمرها ودیگر امور درآن شب براساس حکمت الهی تفریق وتبیین می شود.بنابر آنچه ازروایات استفاده می شود،این است که تمام امور عالمِ وجود درشب قدر نوشته می شود وبه تایید امام زمان(ع) می رسد.امام صادق(ع)می فرماید:”راس السنه لیله القدر،یکتب فیها ما یکون من السّنه الی سنه”آغازسال، شب قدراست.درآن شب هرچه ازاین سال تاسال بعدباشد نوشته می شود.
همانطور که قبلا اشاره شد،دراینکه شب قدر درماه مبارک رمضان است هیچ تردیدی وجود ندارداما اینکه کدام شب قطعاً شب قدر است معلوم نیست اما مشهوراست شب قدر دردهه آخرماه رمضان است واحتمالاً شب بیست و سوم این ماه می باشد.درهرحال سنت این است که مومنین شب نوزدهم ،بیست ویکم وبیست وسوم ماه مبارک رمضان راشب قدرمی دانند.دراین رابطه از امام صادق (علیه السلام)نقل شده که:“التقدیرفی لیله القدرتسعه عشروالابرام فی لیله احدی وعشرین،والامضاءفی لیله ثلاث وعشرین “یعنی تقدیر مقدرات در شب نوزدهم وتحکیم وتثبیت آن ها درشب بیست ویکم وامضاءمقدرات درشب بیست وسوم انجام می شود.شایسته وبایسته است که همه دراین ماه پرفضیلت مخصوصا درشبهای قدر باحضوردرمجالس عبادی خود رادرمعرض رحمت ومغفرت واسعه الهی قراردهیم تا ازفیوضات این ایام ولیالی مبارک بهره مند شویم. کسانی که تصورشان این است که دراثر زیاده روی درگناه ازخداوند دورشده اندوامیدی به پاک شدن ندارند؛ خداوند خطاب به آنان می فرماید:“قُل یَاعِبادی الَّذین اَسرَفوا علی اَنفُسِهِم لاتَقنَطُوامِن رَحمهِ اللهِ اِنَّ اللهَ یَغفِرُالذُّنوبَ جمیعاً اِنُّه هُوالغفُورُالرَّحیمُ“(زمر۵۳)یعنی به بندگانم آنان که درگناه، زیاده روی کرده اند بگو-اگرتوبه کنید وبرگردید- ناامید ازرحمت خدا نباشید.به درستی که خداوند همه گناهان را می بخشد که اوخودآمرزنده و مهربان است.شرکت درمراسمات شبهای قدر،انس باقرآن،ترک گناه،عزم وتصمیم جدی برتوبه، نتیجه اش پذیرفتن توبه وآمرزش گناهان خواهدبود اگربعدازآن مراقبت کنیم ان شاءالله ازرستگاران و سعادتمندان دنیاوآخرت خواهیم بود.درسحرگاهان مبارک شبهای قدر، غصه های انسان به شکوفه های امید تبدیل می شوند.اززندان تاریکی های گناه وآلودگیها آزادوبه سرچشمه زندگی حقیقی،منور به نورمعرفت وایمان وارد می شود وازبند غم ایام نجات پیدا می کند،توفیق نوشیدن شهد آزادی وحریت ازبند گناه،اجروپاداش صبروعبادت واطاعت درراه حق وحقیقت است که خداوند به او عطا می فرماید.
برای استفاده بیشتر،بهترودرست ازشبهای قدر،بهترین،معتبرترین وقابل دسترس ترین دستورالعملهای شب قدر، توسط نخبه المحدثین وعمادالعلماءالعاملین مرحوم حاج شیخ عباس قمی(طاب ثراه)درمفاتیح الجنان گردآوری شده است که محور اصلی درقرائت دعاهاوانجام اعمال شب قدر زمینه سازی روحی وظرفیت سازی برای دریافت نعمات بیشترالهی درانسان است.
