معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در سالهای اخیر گزارش ارزیابی زیست محیطی پروژه‌ها امری صوری، فرمایشی و به منظور رفع تکلیف بوده است، گفت: از سال ۸۱ تا ۹۲، ۱۵۰۰ پروژه مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است، اما بعد از این سال از مجموع ۱۴۴ پروژه بررسی شده در کمیته ماده ۲، تنها ۲۳ پروژه تایید شده است.
سعید متصدی با اشاره به اینکه حفظ محیط زیست بیشتر مربوط به این است که چقدر عملیات پیشگیرانه را انجام دهیم گفت: دنیا دو رویکرد در این حوزه را تجربه کرده است. رویکرد اول رویکرد کنترل آلودگی و تخریب و جبران آن بوده است که این رویکرد در سالهای گذشته در دنیا اجرا شده است، اما متاسفانه نتیجه مطلوبی از آن گرفته نشده است.
وی با بیان اینکه دنیا تا سال ۹۲ رویکرد کنترلی را تجربه کرده و متوجه این شده که با این رویکرد نه تنها شرایط محیط زیست بهتر نشده بلکه بدتر هم شده است افزود: در حال حاضر مدیریت زیست محیطی و حفظ پیشگیرانه از آلودگی، استراتژی دنیا در برخورد آلودگی‌ها است و دنیا امروزه به دنبال این است که در ابتدا سیستمی ایجاد شود که تولید آلودگی نداشته باشد. رویکرد مدیریت پیشگیرانه از تخریب و تولید آلودگی رویکردی بسیار منطقی است چون هم سرمایه ملی حفظ می‌شود و هم آلودگی که سبب از بین رفتن سلامت انسان است، تولید نمی‌شود.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه رویکرد مدیریت پیشگیرانه، رویکردی منطقی و با راندمان و کارایی بالا است اظهار کرد: برای اجرا کردن این رویکرد ابزارهای مختلفی وجود دارد که استانداردسازی به عنوان یک ابزار کنترلی از جمله این ابزارهاست. همچنین ارزیابی اثرات زیست محیطی نیز کمک کننده مدیریت پیشگیرانه است تا توسعه و محیط زیست در تعادل با هم پیش روند.
وی با بیان اینکه در توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و برای بهبود کیفیت زندگی و بهبود کسب و کار و اشتغال احتیاج به توسعه است گفت: این توسعه اگر لجام گسیخته باشد و کنترل و دستور العملی برای آن نباشد اولین ضرر آن به محیط زیست و منابع طبیعی موجود می‌رسد و اینها مورد تخریب قرار می‌گیرد.
متصدی با تاکید بر اینکه ما حق نداریم منابع را تمام و کمال استفاده کنیم و از منابع خام و طبیعی یک بخشی سهم ما است اما بخش عمده آن مربوط به نسل‌های بعدی است گفت: تعادل بخشی بین توسعه و محیط زیست با ارزیابی اثرات توسعه اتفاق می‌افتد. این ارزیابی به این صورت است که جزئیات پروژه و جزئیات محیطی که قرار است پروژه در آن اجرا شود در اختیار قرار می‌گیرد. سپس پیش بینی اثرات مثبت و منفی در محیط زیست در نتیجه اجرای این پروژه صورت می‌گیرد و اینکه اثرات مثبت این پروژه بیش از اثرات منفی آن خواهد بود یا نه؟ این ارزیابی به تقلیل اثرات سوء و منفی پروژه توسعه‌ای نیز می پردازد.
وی با اشاره به اینکه یک فرآیند مدیریتی، نظارتی و پایشی برای این پروژه‌ها وجود دارد که پروژه‌ها باید مطابق با پیش بینی‌ها جلو برود و اجرا شود گفت: اشکال دوم در کشور ما این است که همیشه کارفرمایان توسعه فکر می‌کنند که ارزیابی اثرات زیست محیطی جلوی فعالیت و توسعه آنها را خواهد گرفت در حالی که این ابزاری است که کمک می‌کند در عین حفظ محیط زیست پروژه توسعه‌ای نیز اجرا شود و توسعه مدیریت شده با رویکرد حفظ محیط زیست رخ دهد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه اهمیت ارزیابی اثرات زیست محیطی به این است که قبل از وقوع هر اتفاقی تصمیم گیری‌های لازم صورت می‌گیرد اظهار کرد: ارزیابی اثرات زیست محیطی در کشور ما یک مسئله نوپاست و با اینکه از سال ۷۶ بحث ارزیابی اثرات زیست محیطی را داشته‌ایم متاسفانه اصول علمی، فنی و اجرایی آن را تا دو سال قبل در این سیستم رعایت نکردیم و پروژه‌هایی تصویب شده است که ارزیابی اثرات زیست محیطی در آن لحاظ نشده است.
وی با اشاره به اینکه گزارش ارزیابی زیست محیطی پروژه‌ها در سالهای اخیر جهت رفع تکلیف نوشته شده و به صورت صوری و ظاهری بوده است گفت: گزارش ارزیابی‌های زیست محیطی تا به حال دستوری بوده زیرا اگر گزارش‌های ارزیابی‌های زیست محیطی درست انجام شود آلودگی بعد از اجرا نخواهد داشت و تخریبی در اثر پروژه‌های توسعه‌ای ایجاد نخواهد شد در حالی که تا به حال پروژه‌های بی حد و حصر بدون توجه به ارزیابی‌ها و اصول علمی، فنی و اجرایی مورد تایید قرار گرفته است که سد گتوند نمونه اصلی آن است که با خشت کج بالا رفته است.
متصدی با تاکید بر اینکه فرایند ارزیابی زیست محیطی و فرایند اجرا در چند سال گذشته یک فرایند ظاهری و فرمایشی بوده است، اظهار کرد: از سال ۸۱ تا ۹۲، ۱۵۰۰ پروژه مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه گزارشات ارزیابی چند سال اخیر را ارزیابی کردیم عنوان کرد: نزدیک به یقین همه گزارشات دارای نقایص علمی و فنی بوده‌اند همچنین فرایندی که گزارشات ارزیابی طی آن مورد تایید قرار می‌گرفتند فرایند ناقصی بوده است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه هیچ نظارتی در مراحل اجرا و بهره برداری پروژه‌های توسعه‌ای وجود نداشته است گفت: در آذر سال ۹۲، فرایند ارزیابی را به طور کلی تغییر دادیم در این فرایند به منظور درگیر کردن جوامع محلی و اخذ نظرات متخصصین در تمام ادارات کل استان‌ها کمیته ارزیابی شکل گرفت. کمیته تخصصی بررسی گزارشات ارزیابی در استان‌ها متشکل از نمایندگان مجلس، نمایندگان شورای شهر، دستگاه‌های اجرایی و NGO ها هستند. گزارش‌های ارزیابی پروژه‌ها پس از تایید در این کمیته و سپس تایید در دو کمیته فنی با حضور افراد خبره به منظور بررسی و کسب نظر نهایی به کمیته ماده ۲ ارسال می‌شود.
متصدی در ادامه افزود: در کمیته ماده ۲ متخصصین دانشگاهی، نمایندگان مجلس، دستگاه‌های مسئول، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان مدیریت برنامه ریزی و بودجه و دستگاهی که پروژه متعلق به آن است، حضور دارند.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه از سال ۹۲ جلسات متعددی در این زمینه داشته‌ایم اظهار کرد: کمیته فنی ۱۳۳ جلسه، کارگروه‌های استانی، ۲۵۰ جلسه داشته‌اند. همچنین کمیته ماده ۲ نیز ۱۱۴ پروژه را بررسی کرده است که از میان آن ۲۳ پروژه مجوز گرفته است.
وی با اشاره به اینکه طبق این فرایند هشت تا ۱۰ سدی که تصویب شده بودند از چرخه اجرا خارج کردیم، افزود: گزارشات ارزیابی رد شده یا مغایرت قانونی یا اشکالات فنی داشته‌اند. همچنین در پروژه‌های تایید شده، مجری پروژه باید تعهد محضری بدهد که گزارش ارزیابی را مو به مو اجرا کند.
متصدی با بیان اینکه حلقه گم شده ارزیابی زیست محیطی در این سالها این بوده که هیچ نظارتی بر اجرای پروژه‌ها صورت نمی‌گرفت، گفت: نظارت و پایش اجرای پروژه‌ها توسط ادارات کل استان‌ها صورت می‌گیرد و اگر اجرا طبق گزارش نباشد طرح در هر مرحله از اجرا متوقف خواهد شد.
