کمبود پروتئين در 70 درصد خانوارهاي ايراني

سفیر شوشتربه نقل ازپایگاه اطلاع رسانی سلامت:

مهديه آقازماني/گفت‌وگو با دکتر زهرا عبداللهي مدير دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت
کمبود پروتئين در 70 درصد خانوارهاي ايراني

بيشتر غذاهاي ما ايراني‌ها از قورمه‌سبزي گرفته تا آبگوشت و زرشک‌پلو با مرغ، از گوشت و حبوبات تشکيل مي‌شوند و معمولا نسبت به غذاهاي کشورهاي اروپايي، سنگين‌تر و پرحجم‌ترند…

ايراني‌ها از قديم به سفره غذاي‌شان اهميت زيادي مي‌داده‌اند و هميشه سفره‌هايشان پر و پيمان بود. اين روزها متخصصان تغذيه توصيه مي‌کنند دوباره به همان الگوي غذايي مادربزرگ‌هايمان برگرديم اما دکتر علي‌اکبر سياري، معاون بهداشتي وزارت بهداشت، اخيرا اعلام کرده است 70 درصد خانوارهاي ايراني کمبود دريافت پروتئين دارند و مصرف گوشت در دهک‌هاي پايين جامعه بسيار کم است. در «ديدبان تغذيه» اين هفته درباره همين موضوع با دکتر زهرا عبداللهي، مدير دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت گفت‌وگو کرديم.

سلامت: بيشتر غذاهاي ايراني‌ از انواع گوشت‌ها درست مي‌شوند پس چرا کمبود پروتئين اينقدر شايع شده است؟

مطالعه‌هاي ما نشان مي‌دهد متوسط دريافت پروتئين در کشور در حد مطلوب و کافي است، يعني از نظر کميت، مشکلي براي دريافت پروتئين نداريم اما از نظر کيفيت مشکل وجود دارد. براساس نتايج مطالعه‌هاي الگوي مصرف موادغذايي در کشور، بيش از 75 درصد پروتئين دريافتي مردم ما از منابع گياهي به‌خصوص نان است و دريافت پروتئين از منابع حيواني کافي نيست.

سلامت: چرا کمبود پروتئين، آن هم از نوع حيواني آن اهميت دارد؟

چون شير، انواع گوشت، تخم‌مرغ و لبنيات منبع ريزمغذي‌هاي ضروري بدن به‌خصوص آهن و روي هستند. بهترين منبع آهن و روي هم انواع گوشت‌هاست. پروتئين حيواني ارزش تغذيه‌اي بالاتري نسبت به پروتئين گياهي دارد و حاوي ريزمغذي‌هاي بيشتري است. در حالي که ما بخش قابل‌توجهي از آهن موردنيازمان را از نان دريافت مي‌کنيم. مطالعه‌ها نشان مي‌دهد در کشور با مشکل کمبود آهن و روي مواجه هستيم.

آخرين بررسي مصرف موادغذايي نشان مي‌دهد، 70 درصد خانوارهاي ايراني آهن کافي دريافت نمي‌کنند و مطالعه‌هاي بيوشيمي وضعيت کمبود ريزمغذي‌ها نشان مي‌دهد يک‌سوم کودکان، نوجوانان و زنان باردار دچار کمبود روي و ذخاير آهن هستند.

سلامت: آيا کمبود دريافت پروتئين در ايراني‌ها به دليل ناآگاهي است يا عادت‌هاي غذايي غلط در آن نقش دارد؟

نتايج مطالعه‌هايي که براي بررسي مصرف مواد غذايي انجام شد، نشان داد متوسط مصرف انواع گوشت‌ها در خانوارهاي ايراني از ميزان مطلوب توصيه‌شده کمتر است و يکي از دلايل اصلي آن هم قيمت بالاي گوشت است. در کشور ما، دهک‌هاي بالاي جامعه بيش از حد گوشت مصرف مي‌کنند که باعث افزايش ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- ‌عروقي و نقرس مي‌شود و دهک‌هاي پايين با کمبود ريزمغذي‌ها مواجه هستند. از سوي ديگر، رفتارهاي نامناسب تغذيه‌اي نيز در کمبود پروتئين نقش بسزايي دارد، مثلا برخي افراد، از سوسيس و کالباس زياد استفاده مي‌کنند در حالي که مي‌توانند به جاي آن، گوشت تهيه کنند.

سلامت: براي حل اين مشکل تغذيه‌اي چه اقدام‌هايي بايد انجام شود؟

پيش از هر کار بايد فرهنگ‌سازي و آگاه کردن مردم انجام شود تا رفتارهاي غلط غذايي‌شان اصلاح شود و منابع پروتئين با کيفيت را بشناسند. از طرف ديگر، بايد ابزارهاي حمايتي به روش‌هاي مختلف در سطح توليد، عرضه و مصرف وجود داشته باشد تا پروتئين‌هاي حيواني با کيفيت و قيمت مناسب در اختيار مردم به‌خصوص دهک‌هاي پايين جامعه قرار بگيرد. در سال‌هاي گذشته، به قند، شکر و روغن يارانه تعلق مي‌گرفت، در حالي که بايد به منابع غذايي تامين‌کننده ريزمغذي‌ها (مانند گوشت، شير و لبنيات) يارانه تعلق بگيرد و براي اينکه دسترسي اقتصادي به منابع پروتئين حيواني فراهم شود، ابزارهاي حمايتي لازم است.

سلامت: اخيرا دولت اعلام کرده سبدهاي کالايي را در اختيار مردم به‌خصوص اقشار آسيب‌پذير قرار مي‌‌دهد، آيا راهکاري براي رفع مشکلات تغذيه‌اي مردم نيز در نظر گرفته شده است؟

اميدواريم دولت از وزارت بهداشت در اين زمينه نظرخواهي کند، چون با توجه به شيوع چاقي، اضافه‌وزن و بيماري‌هاي قلبي-‌عروقي، بايد اين سبدها به گونه‌اي طراحي شود که به جاي قند، شکر و روغن، منابع پروتئيني در آن قرار گيرد چون ما از نظر سيري شکمي مشکلي نداريم و متوسط دريافت انرژي از متوسط توصيه‌شده بيشتر است. آنچه اهميت دارد، سيري سلولي است و درواقع با کمبود دريافت ريزمغذي‌ها مواجه هستيم. شايد بخشي از کمبود ريزمغذي‌ها با غني‌سازي آرد با آهن برطرف شود اما رفع ساير کمبودها به آگاهي مردم و حمايت دولت نياز دارد.

گوشت و تخم‌مرغ؛ بهترين منابع پروتئين

سلامت: در حال حاضر متخصصان تغذيه توصيه مي‌کنند گوشت‌قرمز کمتر استفاده شود و مي‌گويند بهتر است مرغ و ماهي يا حبوبات جايگزين گوشت قرمز شود. آيا ارزش تغذيه‌اي گوشت‌قرمز و سفيد و حبوبات يکسان است؟

بهترين منابع دريافت پروتئين، انواع گوشت اعم از قرمز، سفيد و تخم‌مرغ هستند. پروتئين حيواني، حاوي همه اسيدهاي آمينه ضروري بدن است و اين اسيد آمينه‌ها براي رشد و نمو در بدن استفاده مي‌شود، در حالي که پروتئين گياهي همه اسيدآمينه‌هاي ضروري را ندارد و اگر مي‌خواهيم جذب آن را بالا ببريم، بايد حبوبات را با ترکيبي از غلات استفاده کنيم بنابراين حبوبات مي‌تواند جايگزين مناسبي براي گوشت باشد، اما نه در مورد گروه‌هاي آسيب‌پذير مثل کودکان، زنان باردار و نوجوانان که در دوره رشد قرار دارند. اين گروه‌ها حتما بايد پروتئين حيواني مصرف کنند چون کمبود آهن و روي افزايش احتمال تولد نوزاد با وزن کم، کوتاه قدي کودکان، اختلال در رشد و نمو و کاهش قدرت باروري را در پي خواهد داشت.