در گفت‌وگو با سه نفر از نمايندگان مجلس بررسي شد:بحران آب؛ نتيجه بارش اندک يا سوء مديريت؟

به گزارش سفیر شوشتر، مشکل کم آبي يکي از جديترين مشکلات کشور است، به نوعي که همواره در ابتداي سال وزيران نيرو در دولت‌هاي مختلف و مسوولان مديريت آب کشور اعلام مي‌کنند که کم آبي به مرز هشدار رسيده و بايد منتظر قطع آب باشيم. امسال نيز وزير نيرو هشدار داده که 12 استان کشور در معرض تهديد کم آبي و خشکسالي قرار دارد و حتي ممکن است آب آشاميدني در لوله‌هاي انتقال آب درون شهري با کاهش فشار و قطع دوره‌اي روبه‌رو شود. اما اکنون سوال اين است که آيا کمبود آب جدي است يا مشکل مديريت در اين بخش داريم؟ در اين رابطه با تعدادي از نمايندگان مجلس گفت‌وگو کرديم.

در حوزه آب بي‌برنامه هستيم

سيدمحمد سادات ابراهيمي، عضو کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي در مجلس شوراي اسلامي با تاکيد بر اينکه آب يکي از نيازهاي بشر درهمه نقاط جهان است گفت: کاهش بارش باران در همه نقاط جهان وجود دارد که باعث مشکل کمبود آب مي‌شود و ايران هم چون در منطقه گرم و خشک قرار دارد، از اين قاعده مستثني نيست.

نماينده شوشتر و گتوند در مجلس شوراي اسلامي با تاکيد بر اينکه شرايط آبهاي زير زميني و جاري در کشور ما غير قابل قبول است گفت: در گذشته نيز به دليل کارهاي غيرکارشناسي با ايجاد سدهاي مختلف در کشور و اتلاف منابع ملي براي سدهاي غير ضروري، دچار مشکل شديم زيرا اين سدها نتوانسته‌اند نزولات جوي را جمع‌آوري کنند و در برخي موارد بحران آفرين هم شده اند. در مورد آبهاي جاري نيز نتوانسته‌ايم برنامه جامع و مدوني داشته باشيم.

وي با اشاره به اينکه البته کارهايي براي حفظ آب صورت گرفته که مثبت بوده است گفت: متاسفانه کارهاي بسياري در مورد آب و ساماندهي آن در کشور اتفاق افتاده که ناموفق بوده و باعث شده تا اکنون با شرايط عادي فاصله زيادي داشته باشيم.

عضو کميسيون کشاورزي مجلس درمورد کارهايي که براي رفع مشکل کم آبي در کشور بايد صورت بگيرد گفت: مکانيزه کردن کشاورزي، استفاده از روش‌هاي نوين آبياري و يک پارچه سازي اراضي مي‌تواند به حل مشکل کم آبي کمک کند که بايد به آن توجه جدي شود. وي گفت: برخي از محصولات کشاورزي را داريم که مصرف آب بسياري دارند و به دليل آنکه توليد آنها در کشور ما که با کمبود آب رو به رو است، مقرون به صرفه نيست و اين محصولات با قيمت مناسب در کشورهاي ديگر توليد مي‌شود، مي‌توانيم اين محصولات کشاورزي را وارد کنيم که در واقع با وارد کردن اين محصولات آب را وارد کشور کرده ايم که البته در اين زمينه بايد برنامه مشخصي را وزارت جهاد کشاورزي و وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرا کنند که هنوز در اين زمينه ورود نکرده‌اند. سادات ابراهيمي افزود: باتوجه به شرايط خاصي که کشور ما دارد، بي برنامگي در زمينه آب زيان‌هاي جبران ناپذيري براي کشور ما دارد که يکي از آنها ساخت سدهاي بيهوده بوده است. البته به تازگي وزير نيرو در اين زمينه قاطعانه ايستادگي کرده و نسبت به کارهاي غير کارشناسي که در زمينه ساخت سدهاي غير اصولي صورت گرفته، مقاومت مي‌کند که اين ستودني است.

وي با تاکيد بر اينکه جلوي زيان را هر وقت بگيريم، نفع است گفت: البته اين قابل توجيه نيست که بخواهيم در برخي جاها قطعي آب داشته باشيم. اگر قرار باشد که پس ازگذشت 35 سال از پيروزي انقلاب اسلامي قطعي آب داشته باشيم، واقعا جاي تاسف دارد و بيانگر سوءمديريت و بي برنامگي است که بخواهيم آب آشاميدني مردم را قطع کنيم.

عضو کميسيون کشاورزي با تاکيد بر اينکه بايد يک تصميم‌گيري جدي در بحث مديريت آب صورت بگيرد گفت: بايد برنامه‌ريزي اصولي کنيم و نگاه بخشي و منطقه اي به موضوع آب داشته باشيم و از تفکرات قومي و منطقه‌اي دست برداريم. بايد نگاه به آب يک نگاه ملي باشد. اگر اين اتفاق بيفتد، به نظر مي‌رسد که کشور ما اين ظرفيت را دارد که از وضعيت فعلي فاصله بگيرد و نه تنها در مورد تامين آب مورد نياز جمعيت فعلي، بلکه چندين برابر جمعيت فعلي نيز پاسخگو باشد.

سادات افزود: رفع مشکل کم آبي و تامين نيازهاي مردم به مديريت کلان کشور و به ويژه تصميم‌گيران بستگي دارد، زيرا اگر آنها نتوانند درست مديريت کنند، مشکلات کشور نه تنها به قوت خود باقي مي‌ماند، بلکه تشديد هم خواهد شد و در اصل هر بلايي که بر سرکشورمان مي‌آيد، در اثر سوءتدبير و ضعف مديريتي کشور است.

از منابع موجود استفاده نمي‌کنيم

سيدشکرخدا موسوي نيز در اين زمينه گفت: کم آبي مشکلي است که در طول چند سال گذشته گريبان کشور را گرفته است. نماينده اهواز خشکسالي را يکي از دلايل کم آبي در سال‌هاي اخير مي‌داند و مي‌گويد: بخش عمده مشکل کم آبي برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زير زميني و حفر چاه‌هاي عميق بوده است. امروزه هزاران حلقه چاه عميق در نقاط مختلف کشور حفر شده که بسياري از آنها در مناطق بسيار کم حفر شده که هرگز نبايد اجازه حفر آن داده مي‌شد.

وي با اشاره به اينکه براساس آمارهاي موجود بيش از 50 درصد از منابع آب زير زميني کشور کاهش پيدا کرده است گفت: باتوجه به بارش کم باران و تامين نشدن آب سفره‌هاي زير زميني، اين مساله مي‌تواند زنگ خطر جدي براي کشور باشد.

موسوي افزود: از يک سو کشور ما دچار کم آبي شده و از سوي ديگر همسايگان ما برداشته‌هاي بي‌رويه از آب‌هاي جاري که وارد کشور مي‌شوند، انجام داده‌اند به نوعي که کشور عراق برداشت بي‌رويه از رودخانه‌هاي دجله و فرات داشته و در آن سوي کشور هم شاهد قطع آب رودخانه هيرمند بوده‌ايم که اين اقدامات باعث شده تا تالاب‌هاي ما خشک شود بطوريکه در جنوب اکنون شاهد هستيم تالاب هورالعظيم خشک شده و در شرق نيز درياچه هامون چنين وضعيتي دارد. وي با تاکيد بر اينکه خشکسالي موضوع مهمي است که نبايد بي تفاوت از کنار آن گذشت گفت: رفع کم آبي بايد در دستورکار مجلس و دولت قرار بگيرد تا بتوانيم آنرا حل کنيم و مهمتر اينکه بايد به يک مساله ملي تبديل شود. عضو کميسيون کشاورزي با اشاره به اينکه کشور ما از مزيت بزرگ داشتن مرزهاي آبي بسيار برخوردار است گفت: اکنون بيش از 2800 کيلومتر مرزهاي آبي در کشور داريم که اين مرزهاي آبي شامل درياهاي آزاد از خليج فارس و درياي عمان و درياي خزر مي‌شود. بايد براي همه اينها برنامه‌ريزي کنيم و آبهايي را که در اطراف کشورمان قرار دارد شيرين کنيم. اگر به درستي از آبها استفاده کنيم مي‌توانيم تا اندازه‌اي مشکلات آبي کشور را کاهش دهيم. وي با تاکيد بر اينکه آينده خوبي را براي آب کشور پيش بيني نمي‌کنيم گفت: بزرگان و مديران ارشد در حوزه کشاورزي بايد به صورت تخصصي به اين معضل نگاه کنند. بايد براي آب استفاده بهينه تعريف شود. بايد براي آبهاي جاري يک برنامه داشته باشيم و براي آبهايي که پشت سدها داريم يک برنامه جامع ديگر داشته باشيم. بايد از آبهايي که پشت سدها داريم به نحو مطلوب استفاده کنيم در حالي که براي اين مساله نيز برنامه درستي نداريم.

وي با تاکيد بر اينکه سدهايي که در کشور احداث شده گاه توجيه منطقي ندارد گفت: بر روي رودخانه کارون 18 سد طراحي شده که اقدامي بسيار غير اصولي و غير منطقي بوده و تاکنون 8 مورد از اين سدها به بهره برداري رسيده بدون آنکه توجيه اقتصادي داشته باشد.

موسوي با اشاره به اينکه احداث سد يا نيروگاه سه هدف عمده دارد گفت: هدف اول از احداث يک سد، احياي زمين‌هاي زير دست سدها براي کشاورزي، هدف دوم کنترل سيلابهايي است که خطرات جدي براي مردم و محيط ريست دارد و هدف سوم توليد برق است.اين اهداف بايد طبقه بندي شده باشد اما اکنون همه چيز برعکس شده است. يعني توليد برق هدف اول احداث سدهاست و دو هدف ديگر فداي توليد برق شده است. عضو کميسيون کشاورزي با تاکيد براينکه امروزه مشکمل کمبود برق در کشور نداريم و حتي برق را صادر مي‌کنيم گفت: وقتي به برق نياز نداريم، چرا بايد اولويت سدهاي ما توليد برق باشد؟ بايد مسوولان به اين نتيجه برسند که آبهاي پشت سدها را مي‌توان براي نجات کشاورزي رها کرد و نگران توليد برق نبود تا کشاورزي را نجات بدهيم.

وي با طرح اين پرسش که مگر رودخانه کارون چقدر تحمل دارد که بتواند آب اين همه سد را تامين کند گفت: سد گتوند، سد شهيد عباسپور، سد کارون 3 و کارون چهار، سد بازوفت بر روي کارون احداث شده و سد کارون 2 نيز در حال ساخت بود که اکنون به دليل غير منطقي بودن، ساخت آن متوقف شده است . البته سدهاي خاکي بسياري هم در مسير کارون زده شده که خود اين سدها هم مشکل ساز شده است. بنابراين وقتي از يک رودخانه به اين صورت ظالمانه آب مي‌گيريم، چه انتظاري داريم که زمين‌هاي پايين دست اين رودخانه و سدها آباد بماند و کشاورزي آن حفظ شود؟ موسوي با تاکيد بر اينکه بايد فکري اساسي براي مشکل کم آبي داشته باشيم گفت: واقعا حيف است که اين همه آبهاي آزاد پيرامون کشورمان باشد و ما از آنها استفاده نکنيم. با اين همه آب در اطراف کشور نبايد مشکل کم آبي داشته باشيم.

وي با يادآوري اينکه در سال‌هاي گذشته نيز شاهد بوديم که هر وزيري آمده، شوک قطع آب را به مردم وارد کرده و در پايان هم هيچ اتفاقي نيفتاده است گفت: اين رفتار به صلاح مردم نيست. اغلب مسوولان مرتبط با اين حوزه، در ابتداي سال و اوايل بهار اين هشدار را به مردم داده اند که باخطر کمبود آب رو به رو هستيم و پس ازگذشت چند ماه، در برابر دوربين تلويزيون گفته اند که ما مديريت کرديم و آب را جيره بندي نمي‌کنيم و نگران نباشيد. اين رفتار بسياري بدي است.

موسوي از وزراي دولت‌هاي حال و آينده خواست تا آب را مديريت کنند و گفت: بهتر است به جاي آنکه نااميدي به مردم بدهيم، آب را مديريت کنيم. اگر کشاورزي ما مشکل دارد، آب را براي تامين کشاورزي از پشت سدها رها کنيم يا روش‌هايي را در پيش بگيريم که کمتر براي مردم نگراني ايجاد کنيم.

مشکل مديريتي داريم

مجيد جليل سرقلعه يکي از نمايندگاني است که بارها به دليل کمبود آب در استان و حوزه انتخابيه‌اش به مسوولان تذکر داده است. وي با ابراز تاسف از کم آبي و مشکلاتي که براي مردم پيش آمده است گفت: استان چهارمحال و بختياري در اوج بارشها که حدود 8 سال پيش بود و هيچ مشکلي نداشتيم، حدود 10 درصد آب مورد نياز کشور را تامين مي‌کرد اما اکنون که خشکسالي شده، اين آب به يک سوم کاهش پيدا کرده است. وي با اشاره به اينکه چهار محال و بختياري در ارتفاعات قرار دارد گفت: به دليل آنکه آبهاي زير زميني به ميزان قابل توجهي کاهش پيدا کرده است، ناچاريم که از آبهاي جاري براي مصرف استفاده کنيم و بايد از آبهاي رودخانه‌ها و سدها استفاده کنيم که متاسفانه زير ساخت ذخيره سازي آن وجود ندارد.

نماينده لردگان با تاکيد براينکه در استان ما زير ساخت لازم براي تامين آب وجود ندارد گفت: اکنون در استان چهارمحال و بختياري به اندازه اي شرايط اسف بار است که به بيش از 100 روستا با تانکر آبرساني مي‌شود. وي با اشاره به اينکه آب به اندازه کافي در استان ما وجود دارد گفت: بحث اصلي ما اين نيست که آب نداريم، بلکه بحث بر سر آن است که نتوانسته‌ايم زير ساخت‌هاي لازم براي ذخيره سازي آب را ايجاد کنيم و هر چه در اين استان آب در اثر بارشها در فصل زمستان و پاييز و بهار داشته باشيم، به صورت جاري از استان خارج مي‌شود که همين امر باعث شده تا در کشاورزي هم مشکل پيدا کنيم.

جليل سرقلعه با ابراز تاسف از اينکه هيچ نظمي در برنامه ريزي وجود ندارد گفت: اکنون در بسياري از استانها به اندازه‌اي سد ساخته شده که زمينهاي کشاورزي را تهديد مي‌کند و در استان چهارمحال و بختياري حتي يک سد وجود ندارد. ما مشکل کم آبي نداريم بلکه مشکل سوءمديريت را داريم. با همين شرايط خشکسالي هم اکنون بيش از 7 درصد آب کشور در استان چهار محل و بختياري وجود دارد اما مديريت نمي‌شود.

نماينده لردگان با ابراز تاسف از اينکه آبهاي چهار محال و بختياري مديريت نمي‌شود گفت: تصور کنيد که اين همه آب در استان ما وجود دارد که هيچ استفاده‌اي از آن نمي‌شود و بدون آنکه نفعي براي کشور داشته باشد، بر روي زمين جاري مي‌شود تا به خليج فارس بريزد.

منبع:روزنامه مردم سالاری